سال پیش در دو پست در باره وضعیتِ آرژانتین نوشتم. و تا همین ماهِ پیش بحرانِ
آرژانتین خاطره ای فراموش شده بود تا اینکه رای دادگاهِ امریکایی صادر شد. پرونده
ای که از زمان 2001 و بحران تا به امروز جریان داشت با دو حکم تاریخی می تواند
بالکل مسیرِ انتقال سرمایه (وام دهی) بین المللی را تغییر بدهد. حکمِ دادگاه به
این صورت است: یک- دادگاه تقاضای آرژانتین را، مبتنی بر اینکه نمی تواند بدهیِ
اوراق قرضه ایِ خود را تادیه کند رد می کند. این بدهی مربوط به اوراق قرضه ایست که
آرژانتین در طولِ بحران مجبور شد در آنها تغییرات ساختاری بدهد (یا به عبارتی انها
را باز-ساختاربندی کند-- توضیح بیشتر در پاراگراف بعدی). دو- این دادگاه به
طلبکاران اجازه می دهد که تحقیق لازم را در دارایی های ملی آرژانتین انجام بدهند.
ولی ماجرای باز-ساختاربندیِ این وام ها چیست؟ در سال 2005 یعنی چهار سال بعد
از آنکه آرژانتین روی همه بدهی اش نکول کرد، این انتخاب را به طلبکارانِ ناراضی اش
داد که تنها ظرفِ یک نوبت سرِ تسویه شدن بخشی از بدهی شان توافق کنند یا اینکه
چیزی گیرشان نخواهد آمد. طرح به این طورت که معادل 25% تا 35% هر برگ بدهی (ورق
قرضه) به دارنده پرداخت می شد و با گرفتنِ این مبلغ آنها از باقیمانده مطالبات خود
می گذشتند (یعنی از 65 تا 75 در صدِ میزان اصلی طلبشان) . هر که مایل بود این مبلغ
را می گرفت و برای کسان ناراضی هم انتخاب دیگری وجود نداشت. برای اینکه طلبکاران
را تشویق کند که این معامله را بپذیرند، مجلس آرژانتین قانونی را تصویب کرد که طبق
آن دولت حق مذاکره و تادیه بدهی در آینده را برای آن دسته طلبکارانی که این معامله
را قبول نمی کنند را از دست می داد.
تقریبا 76 درصد از این طلبکاران معامله را قبول کردند. ولی 24 درصد باقیمانده
که اغلب از هج-فاند های امریکایی بودند معامله را نپذیرفتند و به جای آن از دولت
آرژانتین به دادگاهی در نیویورک شکایت کردند. این کار امکان پذیر بود چون این
اوراق قرضه تحتِ قانونِ امریکا منتشر شده بودند، نه قانونِ آرژانتین یا هر کشورِ
دیگر. در تمام این مدت که پرونده جریان داشت، آرژانتین از کلیه بازارهای سرمایه
بین المللی محروم بود و وامی نمی توانست بگیرد: برای مثال اگر هر گونه اوراق قرضه
ای در بازار نیویورک می فروخت، کلِ عوایدش مصادره می شد و به طلبکارها می رسید.
 |
| لیونل مسی |
البته این اتفاق چندان هم برایش بد هم
نشده بود: در سال 2002 که آرژانتین نرخ
تبدیل پزوبه دلار را از حالت ثابت در آورد، و متعاقبا کاهش ارزش پزو، منجر شد که
صادراتش به شکل محسوس افزایش یابد. چین هم در این میان علاقه خاصی به سویا و سایر
محصولات کشاورزی آرژانتین پیدا کرد (آرژانتین موفق ترین صادر کننده محصولات کشاورزی
درامریکای جنوبی است). پس برای سالها آرژانتین به راحتی و بدون نیاز به وام خارجی
خرج خودش را در می آورد. آرژانتین همچنان به مقدار محدودی، تحتِ قانونِ داخلی خودش
اوراق قرضه منتشر کرد و به خارجی ها فروخت.
ظرف دو سال گذشته اما، اوضاع مالی در آرژانتین رو به افول گذاشت: تقاضا برای
صادرات آرژانتین کم شده است و ذخیره ارزی کشور هم در حال ته کشیدن است. از منظرِ
داخلی هم تورم بالا و مشکلات سیاسی دولت
باعث شده سرمایه هر چه بیشتر از آرژانتین به بیرون رود. این روند دست آخر موجب شد
که آرژانتین به فکر بیافتد که وضع به این صورت قابل ادامه نیست و باید بدهی هایش
را به هر شکل تسویه کند تا دوباره بتواند از بازارهای مالی بین المللی وام بگیرد.
در سال 2005 که 76 درصد بدهی ها را تسویه کرد، و تا سال 2010 توانتست این مقدار را
به 93 درصد برساند چرا که همین اواخر هم با وام دهندگان پاریس-کلاب (کشور های
صنعتی) به این توافق رسیده بود که بخشی از طلب آنها را ظرف 5 سال تادیه کند.
ولی رای دادگاه همه چیز را به هم ریخت. با این رای، آرژانتین نمی تواند
بازپرداختِ بدهی هایش را ادامه بدهد مگر اینکه بالکل بدهیِ آن هج-فاند های
امریکایی را تسویه کند باضافه اینکه کل مبلغ بهره این پنج سال را هم به آنها
بپردازد. این دوباره آرژانتین را در وضعیت خطرناکی قرار می دهد و احتمال نکول
بیشتر و انزوای بیشتر را برایش فراهم می کند.
نکته اینجاست که چنین حکمی برای اولین بار است که صادر می شود. تا پیش از این
اگر شما شرکتی بودید و ورشکست می شدید تمام دار و ندارتان را می فروختند تا
طلبکاران به سهمشان برسند. ولی برای کشور ها اینطور نبوده. اگر کشوری به هر دلیلی
نخواهد که وامش را بپردازد، کار چندانی نمی شود کرد و اصولا هم کاری تا به حال
انجام نمی شد. روسیه در 1998 به سادگی اعلام کرد که روی وامهایش نکول می کند و کل
دنیا را به ورطه بحران انداخت (امریکا هم به بحرانی خطرناک نزدیک شد بر اثر این
نکول). ولی هیچ اتفاقی نیافتاد. یونان در سال 2012 و در اثر بحران مالی مقدار
اندکی از ارزش اصلیِ 92 درصد از بدهی خود را پرداخت و دیگر ادعایی باقی نماند. ولی
آرژانتین، آرژانتین: کشوری که تیم ملی اش به خوبی در دقیقه های بعد از نود امتیاز
می گیرد، شاید الان در این فکر است که ایکاش در اقتصادش هم بک لیونل مسی داشت که همه خرابکاری ها را جمع و جور کند.
